Co sprawia, że ​​kolekcja prac Toyen, którą można obecnie oglądać w Galerii Sztuk Pięknych w Ostrawie, jest wyjątkowa? Czy w Czechach znajdziemy coś porównywalnego?

Zespół prac Toyen, który Galeria Sztuk Pięknych w Ostrawie prezentuje w efektownej i dynamicznej instalacji, jest zupełnie wyjątkowy. Ten aspekt twórczości Toyena nigdy wcześniej nie był podkreślany. Zawsze był zaniedbywany i rozumiany jedynie jako dodatek. Studiując Toyen, zdałam sobie sprawę, jak ten element jej twórczości nabrał dla niej znaczenia, zwłaszcza w Paryżu, zwłaszcza w latach, kiedy przestała malować i poświęciła się wyłącznie książkom. Jest to jej twórczość książkowa z okresu paryskiego, co oznacza, że ​​wystawa rozpoczyna się w 1947 r., a kończy w 1978 r., kiedy Toyen zrealizowała swoje ostatnie prace. Oprócz tego na wystawie zaprezentowano trzy zestawy, które nadal mają czeski rodowód, ale zostały ponownie wydane we Francji, a mianowicie Ghosts of the Desert, Střelnice i Hide the War! Widz ma zatem możliwość szczegółowego prześledzenia przemian obrazowości Toyena od końca lat 30. do połowy lat 40. XX wieku, a następnie ich przemian w okresie paryskim.

Ponieważ są to ilustracje książkowe, nasuwa się pytanie, jak znaczącą rolę odegrała literatura w życiu Toyen?

Toyen miała wielkie upodobanie do poetów, zarówno w okresie praskim, jak i paryskim. Przecież pomogli nazwać jej obrazy, wiele nazwisk pochodzi od nich, czy to Vítězslav Nezval, Jaroslav Seifert, Konstantin Biebel, František Halas, czy w Paryżu André Breton, Benjamin Péret, Georges Goldfayn, Radovan Ivšić i Annie Le Brunová. Istnieje duża różnica między jej stosunkiem do książki w Pradze i w Paryżu. O ile w Czechach często zarabiała na życie redagowaniem książek, o tyle we Francji faktycznie wydawała książki dla swoich najbliższych przyjaciół, często z bibliofilią. Na ogólny stosunek Toyen do książek wpływa praca, którą przygotowaliśmy z Lenką Bydžovską, zatytułowana Książki z Toyen. Jest to istotne uzupełnienie jej twórczości malarskiej.

Jakie książki znajdziemy wśród eksponatów? Czy Toyen miała ulubionych autorów, gatunki i style?

Spacerując po wystawie, możemy obserwować, jak wyobraźnia Toyen zmienia się niezależnie od tekstu. Toyen z pewnością czytała tomik poezji, jednak zawsze dostosowywała go do swoich intencji, dlatego też dzieła te są tak ważne dla zrozumienia jej twórczości. Toyen zawsze realizowała i realizowała swoją wewnętrzną wizję. Gdybyśmy oddzielili towarzyszące rysunki, grafiki i kolaże od ich związku z literackim pierwowzorem, wyłoniłby się bardzo spójny ciąg osobistych wypowiedzi, mocnych wyrazowo, wyrafinowanych technicznie. Toyen miała największe zamiłowanie do poezji. Przecież blisko współpracowała z Jindřichem Heislerem w okresie praskim i paryskim.

Jakich technik i stylów artystycznych mogą spodziewać się zwiedzający wystawę? Czy obraz twórczości Toyen, jaki daje ta wystawa, różni się od tego, który znamy z jej obrazów?

Celem wystawy było ukazanie wieloaspektowego podejścia Toyen do książki, które nasiliło się od drugiej połowy. Książki stały się przedmiotami, które trzeba było wyjąć ze specjalnie zaprojektowanych wkładów. W tym sensie Toyen kontynuował silny związek surrealistów z obiektem książkowym, rozwijający się od lat trzydziestych XX wieku. Wystawie towarzyszą cztery obrazy, które mają pokazać związek pomiędzy przenikaniem się i pojawianiem się idei związanych z niepokojem i niebezpieczeństwem, przyjemnością i uwolnieniem, z jednego medium na drugie, to samo, co Toyen zrobiła w swojej pracy książkowej i malarstwie olejnym .

Dla wielu laików Toyen to artystka owiana szeregiem mitów i różnych, nieco tabloidowych historii, ile w tym prawdy o twierdzeniach, że występowała jako mężczyzna, że ​​całkowicie odcięła się od rodziny czy spekulacjach na temat seksualności prawdy? A jak odbierasz fakt, że artykuły powracają do tych tematów?

Oto wolne pole. Mamy tylko pracę i można z niej wyciągnąć najróżniejsze wnioski. Od tych, którzy twierdzą, że najprawdopodobniej w dzieciństwie została zgwałcona i jej twórczość opiera się na tej traumie, po tych, którzy twierdzą, że była lesbijką i uzasadniają to motywami ze swojej twórczości. Wszystko jest możliwe, ale ważne jest „to”, z którego można na to spojrzeć, które nie twierdzi ani jednego, ani drugiego, ale sugeruje związek z aseksualnością.

Ośmielę się stwierdzić, że Toyen to jedno z największych nazwisk czeskiego malarstwa, choć często określa się ją jako artystkę niedocenianą. Jak widzisz tę kwestię? A jaka jest możliwa przyczyna wspomnianego zaniżenia?

Toyen zawsze była popularną autorką, zawsze znaną malarką, nawet przed 1989 rokiem. Pytanie brzmi, na ile tak naprawdę jesteśmy w stanie zrozumieć jej twórczość, w miarę jak pojawia się coraz więcej obrazów, zwłaszcza z okresu paryskiego. Wystawa ta w znaczący sposób przyczynia się do docenienia jednej części jej dziedzictwa.

Jak trudne było zebranie prezentowanej kolekcji?

Kolekcję nabytą przez Galerię Sztuk Pięknych w Ostrawie można określić jako najważniejsze nabycie, jakiego dokonały czeskie galerie w ostatnich latach. Jego pierwotny kolekcjoner, profesor Antoine Marès, gromadził go przez wiele lat.

Jeśli ktoś odwiedzi wystawę i jest całkowicie oczarowany twórczością Toyena, co byś mu polecił, aby jeszcze bardziej pogłębił swoją relację z tym artystą?

Zawsze możesz zacząć od jednego wydruku. Być może wybrałbym którąś z sześciu grafik na zielonym tle, które Toyen wykonał do zbioru poezji Svatokradežný les, na przykład porośniętą włosami głowę samotnej dziewczyny, przez którą widać tylko usta, których kącik dotyka nietoperz. To jest motyw, który może otworzyć przed tobą całe dzieło Toyen od początku do końca. Zacząłbym od niego podczas oglądania i próbował zrozumieć Toyen jako całość. Na wystawie, pojmowanej jako wolne pole wewnętrznych kontekstów, można to zrobić bardzo szczegółowo.
 

Medalion:
Karel Srp (1958), kurator i historyk sztuki. Specjalizuje się w historii surrealizmu i europejskiej sztuce współczesnej. Przygotowywał wystawy monograficzne Toyena (Dom pod Kamiennym Dzwonem, 2000, Musée d´Art Moderne, Saint-Étienne, 2002, Museum Kampa, 2005), opublikował monografię Toyena (Argo 2000), wspólnie z Lenką Bydžovską Knihy s Toyen, 2003 Dla Galerii Sztuk Pięknych w Ostrawie przygotowało pięć wystaw podążających drogami i osobowościami czeskiej sztuki współczesnej: Kłótnie o wizję (2008), Czarne słońce (2012), Jan Zrzavý Divine Game (2012), Bohumil Kubišta Radiant Crystal (2014). ), W Nowym Świecie (2016). Pracuje na Politechnice w Libercu.

autor: Michaela Nakládalová