Organizowane w miastach wydarzenia kulturalne posiadają wyjątkową zdolność do ich transformowania. Przyciągają ludzi z całego świata, tworzą w ten sposób atmosferę międzykulturowego dialogu, wzmacniają wizerunek miasta i stanowią istotną inwestycję w kulturalny i symboliczny kapitał jego mieszkańców. Wiele wydarzeń organizowanych w historycznych przestrzeniach staje się nieodłączną częścią niematerialnego dziedzictwa miasta, przyczyniając się zarówno do fizycznej, jak i symbolicznej metamorfozy miejsca.

Kraków, dla którego szeroko pojęta kultura jest jednym z filarów turystyki, potrzebuje jednakże takiej oferty kulturalnej, która zachowa równowagę między interesami mieszkańców, przedsiębiorców z branży i turystów, a ponadto będzie miała na uwadze działania proekologiczne. Dlatego podejmuje działania na rzecz badania i regulacji ruchu turystycznego. Jako jedno z pierwszych miast w Polsce, oprócz Stalowej Woli, uzyskał na ten cel dofinansowanie z Europejskiej Inicjatywy Miejskiej - European Urban Initiative (EUI).

Partnerzy projektu (liderem jest Gmina Miejska Kraków, a partnerami Uniwersytet Jagielloński, Krakowskie Biuro Festiwalowe, Agencja Rozwoju Miasta Krakowa, Stowarzyszenie Organizacja Turystyczna Stołecznego Królewskiego Miasta Krakowa, Fundacja Polish Heritage) planują przygotować innowacyjne rozwiązania systemowe, które pozwolą miastu transformować ofertę kulturalno-turystyczną.

W ramach projektu powstanie m. in. living lab innowacji, który będzie działał według partycypacyjnego modelu współpracy i unikalnej metodologii wytwarzania innowacji. Projekt SCT Hub – Codesign the Future of Sustainable Cultural Tourism zakłada także zbieranie danych w trakcie trzyletniego procesu badawczego, działania partycypacyjne z interesariuszami, wykorzystanie wiedzy ekspertów branżowych i innowacji miejskich oraz generowanie i prototypowanie rozwiązań. Ostatecznie projekt przewiduje opracowanie pierwszego na świecie narzędzia opartego na sztucznej inteligencji, które dostarczy rekomendacje działań w zakresie efektywnego i zrównoważonego zarządzania zrównoważoną turystyką kulturową, z którego będą mogły korzystać w przyszłości wszystkie instytucje kultury i inne miasta.

Celem projektu jest stworzenie przestrzeni, w której możliwy będzie regularny dialog i współpraca między przedstawicielami sektorów kultury i turystyki. Działalność projektowa (czyli owa przestrzeń współpracy) będzie się koncentrować w centrum Krakowa, w dzielnicy Wesoła. Tam właśnie powstanie Centrum Zrównoważonej Turystyki Kulturalnej (Sustainable Cultural Tourism Hub). Do zadań centrum należeć będą m.in.: przeprowadzenie złożonego procesu badawczego oraz włączenie mieszkańców, przedstawicieli kultury oraz branży turystycznej do dyskusji o przyszłości Wesołej i Krakowa.

Naukowcy z Wydziału Zarządzania i Komunikacji UJ w projekcie będą odpowiadać za proces badawczy. W swoich badaniach zastosują, prócz typowych metod i technik badań społecznych, badania netnograficzne oraz badania oparte na sztuce (art based research), które w sposób systematyczny wykorzystują proces artystyczny czy faktyczne tworzenie ekspresji artystycznych we wszystkich różnych formach sztuki, jako podstawowy sposób rozumienia i badania doświadczenia zarówno przez badaczy, jak i ludzi, których angażują w swoje badania. W myśl stwierdzenia, że artyści, pisarze i tancerze podobnie do naukowców mają do przekazania ważną wiadomość dotyczącą reguł świata społecznego, badania oparte o sztukę są szczególnie zaangażowaną praktyką badawczą mającą przyczynić się do zmiany społecznej.

Trzon zespołu badawczego tworzą naukowcy reprezentujący dwie dyscypliny naukowe: nauki o zarządzaniu i jakości oraz nauki o sztuce. To unikatowe połączenie różnych perspektyw badawczych dla rozwiązania postawionego przed SCT HUB problemu. Podstawowy skład zespołu tworzą: dr hab. Ewa Bogacz-Wojtanowska, prof. UJ (kierowniczka projektu po stronie UJ), prof. dr hab. Krzysztof Loska, dr Sylwia Wrona i dr Aleksandra Powierska. Zespół będą wspierać także naukowcy z Campus Living Lab. Tak nazywa się funkcjonujący od blisko dwóch lat, jeden z najnowszych projektów realizowanych przez naukowców Wydziału Zarządzania i Komunikacji Społecznej UJ. Powiązany jest z dominującą na WZiKS UJ linią badawczą tzw. badań użytecznych (useful research).

Wartość całego projektu wynosi ponad 6 mln 200 tys. euro, z czego unijna dotacja pokryje niemal 5 mln euro, czyli 80 proc. kosztów. Projekt potrwa do 31 maja 2028 roku.

Europejska Inicjatywa Miejska (European Urban Initiative) jest unijnym mechanizmem na lata 2021–2027. Ma on za cel wyłaniać i finansować projekty innowacyjne, promujące nowe rozwiązania z obszaru zachowania i przekształcania dziedzictwa kulturowego, regeneracji przestrzeni miejskich, cyrkularności czy neutralności węglowej. Poprzedniczką EUI był mechanizm Urban Innovative Actions (2014–2020), dzięki któremu miejskie projekty otrzymały w sumie 372 mln euro. W nowym mechanizmie zarezerwowano na ten cele jeszcze więcej środków, bo aż 450 mln euro. Kraków otrzymał środki w ramach drugiej edycji EUI, w której na projekty przeznaczono w sumie 120 mln euro. W edycji, w której wystartował Kraków o dofinansowanie ubiegały się miasta z 21 państw Unii Europejskiej. Krakowski wniosek konkurował ze 112 projektami, związanymi ze zrównoważoną turystyką i wykorzystaniem talentów. O tematyce kolejnych edycji EUI każdorazowo decyduje Komisja Europejska.

źródło: uj.edu.pl, autor: Mariusz Kopiejka