Zamek powstał na wzgórzu i dzięki swojemu strategicznemu położeniu oraz szerokiemu widokowi na okolicę pełnił przede wszystkim rolę wojskową – służył ochronie szlaku bursztynowego prowadzącego od Bałtyku do Adriatyku.

Poniżej zbudowano podgrodzie, które z czasem przekształciło się w dzisiejszy Stary Jiczyn. Należał on do najwcześniej zasiedlonych miejsc na szlaku bursztynowym, o czym świadczy na przykład to, że starojiczyński kościół nosi wezwanie świętego Wacława, który wtedy był uznawany za patrona granicy państwowej.

Na początku XIII wieku Stary Jiczyn stał się wsią targową. Około roku 1230 pozyskał go pochodzący z Nadrenii szlachcic Arnold von Hückeswagen, który pełnił ważne funkcje na dworze króla Przemysła Ottokara I. W XIV wieku zamek dostał się w ręce rodu von Krawarn, a w XVI jego właścicielami zostali Zierotinowie, by stracić go w okresie wojny trzydziestoletniej, gdy został zdobyty przez obce wojska. W XVIII stuleciu trafił do Seilernów, ale ci niespecjalnie się nim interesowali, przez co zamek zaczął niszczeć, aż przemienił się w ruinę.

Darmowy wstęp

Renowacja nastąpiła w roku 1996. Odnowiono wtedy wieżę zamkową, a na piętrach zainstalowano wystawę zbroi oraz dokumentów o zamku i majątku Stary Jiczyn. – Gmina postrzega ten obiekt jako część historii, teraźniejszości i przyszłości. Dla gości z zewnątrz jest to bardzo charakterystyczne połączenie. Wieś i zamek. Każdemu kojarzy się z bajkami z dzieciństwa i przygodami, to podstawowa zaleta takiego środowiska. Ale poza tym zawsze mieliśmy z zamkiem zarówno radości, jak i zmartwienia – powiedział dla i-region.eu zastępca wójta Starego Jiczyna Miroslav Klimpar.

Ruiny starojiczyńskiego zamku oferują wiele atrakcji i pięknych widoków, ale nigdy nie zyskały takiej popularności jak choćby niedalekie Hukwaldy. – Nigdy nie próbowaliśmy i szczerze mówiąc nawet nie mogliśmy wykorzystać zamku w pełni dla celów komercyjnych, bo zakazuje nam tego ustawodawstwo. Zamek jest zapisany jako ruina i ingerencje budowlane są możliwe tylko w zakresie zabezpieczenia statycznego murów. Do Hukwald czy Helfsztyna będziemy więc mieć zawsze daleko, ale nie narzekamy. Wręcz przeciwnie, w pewnym sensie jest to plus większej intymności – dodał pan Klimpar.

Wstęp do zamku jest darmowy, płaci się tylko za wizytę na wieży, i tak dalej pozostanie. Niemniej utrzymanie ruiny wymaga dużo zasobów finansowych i ludzkich. – Na szczęście zakwalifikowaliśmy się do programu na rzecz ratowania dziedzictwa architektonicznego, z którego czerpiemy niemałe sumy. 50 procent musimy jednak dołożyć ze swoich. Co roku to kwestia 700 tysięcy do miliona koron (125–175 tysięcy złotych) – zdradził Klimpar i dodał: – Mamy własnych ludzi od koszenia trawy, wycinania zarośli, pracowników technicznych, ale w ogromnej mierze pomagają nam też pracownicy sezonowi, duzi i mali.

Szykują się wykopaliska

Stary Jiczyn docenia wkład pracowników sezonowych i chciałby dla nich wybudować zaplecze. – Żeby mieli się gdzie przebrać, ale też w spokoju przespać czy ot tak spotkać przy wyjściu na zamek – powiedział Miroslav Klimpar. – Chodzi bardziej o to, żeby każdy coś włożył od siebie w zamek, niż żeby go szybko doprowadzić do stanu komercyjnego i zbierać pieniądze – dodał.

Wszystkie prace odbywają się pod okiem Narodowego Instytutu Ochrony Zabytków, nadzoru budowlanego i archeolożki Jany Brhelovej. – Częścią wizyty w ruinach jest również zapoznanie się z historią zamku i naszego kraju. Wykwalifikowani pracownicy tłumaczą zwłaszcza dzieciom, co to właśnie wykopali za „odłamek”, z jakich czasów pochodzi, jaka była technologia jego producji. Dzieci więc nasiąkają historią z młotkiem i miotełką w ręce. Tak zdobyta wiedza ma inną wagę niż ta tylko przeczytana albo wysłuchana – kontynuował Klimpar.

Kolejnym celem, na którym zarząd zamku chciałby się skupić, jest przeprowadzenie kompleksowych badań archeologicznych. Koszty mogłyby sięgnąć pięciu milionów koron (900 tysięcy złotych). – To kwestia następnych dekad i szczerze mówiąc, nie za bardzo mi się chce w to wchodzić z więcej powodów niż tylko finansowy. Gdy odkryjemy już wszystkie tajemnice zamku, to wieczorem przy ognisku nie będzie już o czym śnić, rozwijać fantazję i do rana opowiadać sobie, co kryje się na przykład na podziemnym piętrze, którego jeszcze nie odkryliśmy, ale wielu specajalistów domniemywa jego istnienie – podsumował Miroslav Klimpar.

autor: Petr Sobol